W dzisiejszych czasach, kiedy korzystamy z internetu praktycznie przy każdej okazji, często musimy mierzyć się z zagrożeniami wynikającymi z tej cyfrowej przestrzeni. Chciałabym opowiedzieć Ci o dwóch zagrożeniach, które stały się dość popularne w sieci w ostatnich latach. Mówię tu o tzw. romance scam i sextortion. To metody, które bezpośrednio wykorzystują naszą potrzebę bliskości z drugim człowiekiem i nasze emocje, aby manipulować nami i wyłudzać pieniądze. Jak te oszustwa działają i co możemy zrobić, żeby się przed nimi chronić? Bo lepiej wiedzieć, jak unikać pułapek, niż próbować się z nich wydostać, gdy już w nie wpadniemy.
Romance scam – przykłady:
Żołnierz na misji
Oszuści często podają się za amerykańskich żołnierzy stacjonujących za granicą. Opowiadają wzruszające historie o swojej służbie, dzielą się zdjęciami w mundurach i wyznają miłość. Potem, po pewnym czasie, pojawia się prośba o pieniądze. Mogą twierdzić, że potrzebują środków na przepustkę, bilet lotniczy, żeby odwiedzić bliską osobę, albo na leczenie nagłych wypadków medycznych. Każda z tych historii ma na celu wzbudzenie współczucia i chęci pomocy.
Lekarz na misji humanitarnej
Podobnie jak w przypadku żołnierza, oszust twierdzi, że pracuje jako lekarz w strefie konfliktu lub na misji humanitarnej. Opowiada o trudnych warunkach pracy, o pomaganiu potrzebującym, a potem nagle pojawia się sytuacja kryzysowa. Może to być brak funduszy na zakup leków lub konieczność opłacenia transportu medycznego. Oszuści starają się wzbudzić zaufanie, korzystając z szacunku i podziwu, jaki często mamy dla pracowników służby zdrowia.
Nieszczęśliwy biznesmen
W tej wersji oszust przedstawia się jako bogaty biznesmen, który znalazł się w trudnej sytuacji za granicą. Na przykład może twierdzić, że jego konto bankowe zostało zamrożone i potrzebuje pieniędzy, żeby wrócić do domu lub sfinansować pilną transakcję biznesową. Często obiecuje szybki zwrot pożyczonych pieniędzy, a nawet dodatkowe korzyści za pomoc. W rzeczywistości jednak pieniądze nigdy nie wracają, a kontakt z oszustem nagle się urywa.
Fałszywa miłość na odległość
Tutaj oszust buduje związek na odległość, często przez wiele miesięcy, zanim zacznie prosić o pieniądze. Preteksty mogą obejmować finansowanie wizy lub biletów lotniczych, żeby się spotkać, leczenie nagłej choroby, albo pomoc rodzinie w kryzysie. Przez długi czas mogą wydawać się idealnym partnerem, z którym dzielisz swoje marzenia i plany na przyszłość. Dopiero po jakimś czasie zaczynają się prośby o pieniądze, a Ty czujesz się zobowiązana pomóc osobie, która wydaje się być Twoją bratnią duszą.
W każdym z tych scenariuszy kluczowym elementem jest emocjonalne manipulowanie ofiarą, żeby czuła się zobowiązana pomóc, często przed pierwszym osobistym spotkaniem.
Sextortion – przykłady:
Fałszywa tożsamość w mediach społecznościowych
Przestępcy tworzą fałszywe profile w mediach społecznościowych, podając się za kogoś innego. Na przykład, mogą udawać przystojnego mężczyznę lub atrakcyjną kobietę, którzy chcą nawiązać romantyczną lub przyjacielską relację online. Po zdobyciu zaufania nakłaniają ofiarę do wymiany intymnych zdjęć lub filmów. Potem grożą ich ujawnieniem, jeśli nie otrzymają pieniędzy lub innych korzyści.
Hakowanie kamery internetowej
Innym sposobem na szantażowanie jest hakowanie kamery internetowej. Przestępcy zdobywają dostęp do komputera ofiary i aktywują kamerę internetową bez jej wiedzy, rejestrując kompromitujące materiały. Następnie grożą ich opublikowaniem, chyba że ofiara zapłaci okup. To szczególnie niepokojące, bo ofiara może nie mieć pojęcia, że ktoś ją nagrywał.
Wykorzystanie materiałów deepfake
Technologia deepfake pozwala na tworzenie realistycznie wyglądających, ale fałszywych materiałów wideo lub zdjęć. Przestępcy mogą używać takich materiałów do szantażowania ofiar, twierdząc, że opublikują kompromitujące treści, chyba że ofiara spełni ich żądania. To może być szczególnie szkodliwe, bo ofiara często czuje się bezsilna wobec takich technologii.
Wyłudzanie po spotkaniu w aplikacji randkowej
Po spotkaniu na platformie randkowej i wymianie intymnych materiałów, oszust grozi ich ujawnieniem bliskim ofiary, jeśli nie otrzyma pieniędzy lub innych korzyści. To może być wyjątkowo bolesne, bo często ofiary czują się zawstydzone i zdezorientowane, nie wiedząc, jak zareagować na takie groźby.
W każdym z tych przypadków kluczowym elementem jest wykorzystanie intymnych materiałów – rzeczywistych lub sfabrykowanych – jako narzędzia do wymuszania pieniędzy, usług lub innych korzyści. Ważne jest, żeby zachować ostrożność w sieci, unikać dzielenia się materiałami osobistymi z nieznajomymi i korzystać z zaawansowanych środków bezpieczeństwa, takich jak złożone hasła i oprogramowanie antywirusowe.
Jak się zabezpieczyć?
Ochrona przed romance scam i sextortion wymaga ostrożności w działaniach online i świadomości potencjalnych zagrożeń. Oto kilka kroków, które możesz podjąć, żeby zwiększyć swoje bezpieczeństwo:
Jak się ochronić przed romance scam?
- Bądź sceptyczna: Jeśli ktoś, kogo poznałaś online, zbyt szybko wyraża silne uczucia lub prosi o pieniądze, to może być znak ostrzegawczy. Pamiętaj, że prawdziwe uczucia rozwijają się z czasem, a nie w ciągu kilku wiadomości.
- Weryfikuj tożsamość: Używaj wyszukiwania obrazów Google, żeby sprawdzić, czy zdjęcia, które ktoś ci przesyła, nie są powszechnie dostępne w internecie lub używane pod różnymi nazwiskami. Jeśli zdjęcia pojawiają się na różnych profilach, to może być znak, że masz do czynienia z oszustem.
- Ogranicz udostępnianie informacji: Nie dziel się zbyt osobistymi danymi ani materiałami z osobami poznawanymi online, dopóki nie będziesz miała pewności co do ich tożsamości i zamiarów. Zachowaj szczególną ostrożność, gdy ktoś prosi o dane finansowe lub informacje o rodzinie.
- Komunikuj się przez bezpieczne kanały: Uważaj na prośby o przeniesienie rozmowy poza oficjalne platformy randkowe czy media społecznościowe na mniej bezpieczne kanały, takie jak bezpośrednia poczta elektroniczna czy wiadomości tekstowe. Oficjalne platformy często mają wbudowane mechanizmy bezpieczeństwa, które mogą pomóc w wykryciu oszustów.
- Szukaj wsparcia: Jeśli masz wątpliwości co do intencji osoby, z którą się komunikujesz, porozmawiaj z przyjaciółką lub członkiem rodziny. Często zewnętrzna perspektywa może pomóc dostrzec sygnały alarmowe. Nie bój się też skonsultować z ekspertami w dziedzinie cyberbezpieczeństwa.
Jak uniknąć sextortion?
- Bądź ostrożna z kamerą internetową: Zasłoń kamerę, kiedy nie jest używana i bądź ostrożna, dzieląc się materiałami, które mogą zostać wykorzystane przeciwko Tobie. Pamiętaj, że to, co robisz przed kamerą, może być nagrane bez twojej wiedzy.
- Używaj silnych haseł i dwuetapowej weryfikacji: To utrudni potencjalnym przestępcom dostęp do twoich kont i danych. Silne hasła powinny być unikalne dla każdego konta i zawierać kombinację liter, cyfr i znaków specjalnych. Dwuetapowa weryfikacja dodaje dodatkową warstwę ochrony, nawet jeśli hasło zostanie złamane.
- Nie ulegaj szantażowi: Płacenie szantażystom lub spełnianie ich żądań często prowadzi do dalszych żądań i nie rozwiązuje problemu. Zamiast tego zgłoś sprawę lokalnym organom ścigania. Warto też skontaktować się z organizacjami zajmującymi się pomocą ofiarom cyberprzestępczości.
- Używaj oprogramowania antywirusowego: Regularnie aktualizuj swoje oprogramowanie i korzystaj z zaufanego oprogramowania antywirusowego, żeby chronić swoje urządzenia przed złośliwym oprogramowaniem. Nie zapominaj też o regularnych skanach systemu i usuwaniu podejrzanych plików.
Romance scam i sextortion – dodatkowe wskazówki i wsparcie
Rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych: Ważne jest, aby być świadomą znaków ostrzegawczych. Jeśli ktoś prosi o pieniądze, szczególnie w krótkim czasie po nawiązaniu kontaktu, albo ma wymówki, dlaczego nie może się spotkać osobiście, to powinno wzbudzić Twoje podejrzenia. Często oszuści starają się izolować swoje ofiary, mówiąc im, żeby nie mówiły nikomu o ich “związku”. To także powinno być alarmującym sygnałem.
Wsparcie psychologiczne: Jeśli padłaś ofiarą oszustwa, nie bój się szukać wsparcia psychologicznego. Wiele osób czuje wstyd i poczucie winy po takim doświadczeniu, ale ważne jest, aby pamiętać, że to oszuści są odpowiedzialni, nie Ty. Konsultacja z terapeutą może pomóc Ci przepracować te uczucia i odzyskać pewność siebie.
Zgłaszanie przestępstw: Zgłaszanie oszustw i szantażu jest kluczowe. Nie tylko pomoże to w ściganiu przestępców, ale również pomoże chronić inne osoby przed podobnymi doświadczeniami. W Polsce możesz zgłaszać takie przypadki do lokalnej policji, a także skorzystać z pomocy organizacji zajmujących się cyberbezpieczeństwem.
Podsumowanie
Oszustwa typu romance scam i sextortion to poważne zagrożenia, które mogą mieć poważne konsekwencje dla ofiar. Kluczem do ochrony jest świadomość i ostrożność. Bądź zawsze czujna, komunikując się z nowo poznanymi osobami online, i nie ignoruj sygnałów ostrzegawczych. Jeśli padłaś ofiarą, pamiętaj, że nie jesteś sama – istnieje wiele zasobów i ludzi gotowych do pomocy.
Prewencja to najlepsza obrona. Bądź ostrożna, używaj narzędzi do zabezpieczania swoich danych i nie bój się szukać wsparcia, gdy coś wydaje się nie w porządku. Razem możemy tworzyć bezpieczniejszą cyfrową przestrzeń, w której możemy czuć się pewnie i bezpiecznie.
